Prof. dr. M.L. (Martin) Kersten, fellow van het nationale onderzoeksinstituut Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) in Amsterdam, en emeritus hoogleraar informatica aan de Universiteit van Amsterdam, is overleden op 6 juli 2022. Zijn ruim 40-jarige loopbaan wordt gekenmerkt door pionierend fundamenteel onderzoek en door de verdere ontwikkeling van zijn onderzoekresultaten tot softwaresystemen waarvan de architectuur nu breed toegepast wordt in veel wetenschapsgebieden en door het bedrijfsleven en overheidsorganisaties. In 2021 kreeg hij vanwege zijn uitzonderlijke prestaties een koninklijke onderscheiding, hij werd benoemd tot ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Loopbaan in vogelvlucht
Martin Kersten, geboren op 25 oktober 1953 in Amsterdam, ging na de HBS-B wiskunde studeren aan de Vrije Universiteit (VU), waar hij in 1979 zijn doctoraal wiskunde behaalde, uitgebreid met informatica en met een bijvak bestuurlijke informatica. Hij promoveerde op 6 juni 1985 - ook aan de VU- en trad vervolgens in dienst bij het nationaal onderzoekinstituut Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) in Amsterdam. Daar werd hij wetenschappelijk hoofdmedewerker en begon hij met het opzetten van een Database-onderzoeksgroep. Onderzoek doen en leiding geven aan een onderzoeksgroep is zijn hoofdwerkzaamheid gebleven gedurende zijn gehele loopbaan, maar hij bleef ook altijd voor een dag in de week verbonden aan een universiteit. Naast zijn aanstelling bij CWI bleef hij tot medio 1994 in dienst van de VU. In 1992 begon hij ook als universitair hoofddocent colleges te geven aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), en daar werd hij per januari 1994 benoemd tot hoogleraar Informatiesystemen, in het bijzonder Multimedia Databases. Hij had een organisatorische rol in grote nationale onderzoeksprojecten zoals MultimediaN, Bricks en COMMIT.
Baanbrekende wetenschap, visie en leiderschap
Op het CWI verkende Martin Kersten nieuwe onderwerpen en geheel nieuwe gebieden in de data-intensieve informatica en gaf hij van 1985 tot 2011 leiding aan een grote groep onderzoekers. Hij maakte daarnaast, als een van de prominente senior-onderzoekers, vanaf het eerste jaar dat CWI een managementteam instelde in 1996, gedurende een groot aantal jaar deel uit van dit team. Met name het informatica-onderzoeksbeleid van CWI is in grote mate door zijn inbreng tot stand gekomen. De directeur CWI benoemde hem per 1 januari 2011 tot Fellow. Aan een CWI Fellow wordt een vrije rol als onderzoeker gegund zonder leidinggevende en managementverplichtingen. Het was een blijk van waardering voor Martin Kersten’s langdurige wetenschappelijke en bestuurlijke inzet voor de informatica en het instituut.
Zijn gehele loopbaan overziend springen vooral twee aspecten van de prestaties en bijdragen van Martin Kersten aan de wetenschap in het oog. In de eerste plaats heeft hij altijd blijk gegeven van een langetermijnvisie op het fundamenteel onderzoek op het vakgebied. In de tweede plaats is hij erin geslaagd decennialang constant en consistent onderzoek door te vertalen naar opensource producten en systemen die werkelijk grote impact hebben en overal in bedrijfsleven en publieke organisaties gebruikt worden. Zijn bekendste geesteskind is het open-source systeem MonetDB, dat door CWI spin-off MonetDB Solutions verder ontwikkeld en commercieel ondersteund wordt. Vriend en vijand zijn het erover eens dat hij wereldwijd een van de meest creatieve en invloedrijke wetenschappers is in de data-intensieve informatica. Zijn werkwijze heeft hij overgebracht op latere generaties CWI wetenschappers en heeft geleid tot verdere CWI systemen en spin-offs.
Onderscheidingen en prijzen
Martin Kersten heeft met zijn onderzoek en zijn ontwikkelingswerk internationaal erkenning en navolging gekregen en is herhaalde malen onderscheiden vanwege de grote impact en betekenis van zijn werk voor de wetenschapsgemeenschap en de informaticawereld. Zo ontving hij in 2012 the Very Large Databases (VLDB), de VLDB 10-year Best Paper Award samen met collega’s Peter Boncz en Stefan Manegold, in 2014 de ACM SIGMOD Edgar F. Codd Innovations Award. In 2016 kreeg hij voor MonetDB de ACM SIGMOD Systems Award uitgereikt, en werd hij ook benoemd tot ACM Fellow. Martin Kersten kreeg verder Best Paper Awards in SIGMOD 2009 en in EDBT (Extending Database Technology) 2010, Best Visionary Paper Award VLDB 2011, en Best Challenges Award CIDR (Conference on Innovative Data Systems Research) in 2013 en 2015.
Bestuurlijk werk conferenties, tijdschriften en vakorganisaties
De afgelopen 15 jaar heeft Martin Kersten zitting gehad in meer dan 50 program committees van conferenties zoals VLDB, EDBT, International Conference on Data Engineering (ICDE), SIGMOD, Scientific and Statistical Database Management Conference (SSDBM), International World Wide Web Conference (WWW). Hij had zitting in editorial boards van internationale tijdschriften, waarvan enkele voorbeelden zijn: ACM Transactions on Database Systems en de VLDB Journal. Ook nam hij deel aan de besturen van de VLDB Endowment en de EDBT Association, en heeft hij een leidende rol op zich genomen in een aantal conferenties, waaronder de eerste database conferentie in Nederland (VLDB 1989). Op onder andere zijn suggestie is in 2008 de VLDB conferentie omgevormd tot een hybride tussen een conferentie en een journal, dat continue submissies en een revisie-proces combineert met een jaarlijkse conferentie waarin alle papers uit een volume gepresenteerd worden. Zijn nevenfuncties waren onder andere: 2019 Honorary Chair ACM SIGMOD/PODS (Amsterdam) ,2014 Program co-chair ACM SIGMOD DAMON (Australië), 2009 Program chair EDBT 2009 Sint Petersburg (Rusland), 2006 Program co-chair VLDB Industrial track, Seoel (Korea),2005 Program co-chair VLDB Core technology track, Trondheim (Noorwegen), 1989 Organizing Chair VLDB (Amsterdam; de eerste grote internationale database conferentie die in Nederland gehouden werd.
