Hoe zal artificiële intelligentie (AI) de media veranderen, welke nieuwe kansen kan AI creëren voor de democratie en aan welke voorwaarden moet worden voldaan om dit te laten gebeuren? Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam, Hogeschool van Amsterdam en Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) gaan daarvoor vanaf maandag 22 februari samenwerken met mediapartners, maatschappelijke partners en de gemeente Amsterdam in het nieuwe AI, Media & Democracy Lab.
Het AI, Media & Democracy Lab richt zich op hoe AI en digitale technologie de media en de democratie transformeren. De onderzoekers gaan aan slag met concrete vraagstukken rondom het gebruik van AI in de media, zoals manieren om meer mensgerichtere en diverse systemen te ontwikkelen of de mogelijke rol van chatbots in nieuwsvoorziening. Daarnaast zullen ze samen met de partners fundamenteel nadenken over hoe de media van morgen eruit moeten komen te zien. Het lab brengt hiervoor fundamenteel en toegepast onderzoek samen op het gebied van recht, ethiek, communicatiewetenschap, mediastudies en informatica.
Wat moet technologie (niet) doen?
AI speelt een steeds belangrijkere rol bij het maken en verspreiden van nieuws: van slimme tools die journalisten helpen bij het produceren van hun verhalen tot volledig geautomatiseerde productie van nieuwsverhalen, en van publieksprofilering die redactionele beslissingen onderbouwen tot AI-gedreven nieuwsaanbevelingen aan gebruikers.
Debatten over filterbubbels, privacy, de rol van big tech, redactionele onafhankelijkheid en de dataficatie van journalistieke waarden en grondrechten raken aan de juridische, ethische, maatschappelijke en democratische implicaties die het gebruik van AI in de media kan hebben. Beroepsethiek, recht en grondrechten kunnen een belangrijke rol spelen in deze transformatie. In het lab gaat er samengewerkt worden op het gebied van nieuwsaanbevelingen en de ontwikkeling van meetmethoden die kunnen bijdragen aan een meer diverse en inclusieve publieke ruimte en geïnformeerde maatschappij. En wordt door middel van een advertentiedashboard transparanter gemaakt hoe politieke partijen ons in aanloop naar de verkiezingen online proberen te beïnvloeden (microtargeting).
Natali Helberger, universiteitshoogleraar Law and Digital Technology aan de UvA en een van de initiatiefnemers en trekkers van het lab: ‘De combinatie van praktijk, theorie en baanbrekend onderzoek stelt ons in staat AI-gedreven innovatie te stimuleren, kennis op te bouwen en kansen te creëren in een sector die als geen ander verbonden is aan het functioneren van onze democratie. Amsterdam als media stad is daarbij de perfecte basis voor ons lab’.
Nanda Piersma, lector Responsible IT aan de HvA en tevens onderzoeker bij CWI: ‘De HvA heeft een sterke samenwerking met UvA en CWI, waardoor de academische en de toegepaste onderwerpen en aanpak samenkomen. We kunnen hierdoor mooie tools ontwerpen en implementeren die echt responsible zijn, samen met alle consortiumpartners’.
Helberger: ‘Er kan geen democratie zijn zonder een gezond medialandschap, er zijn geen vrije media zonder democratie en de media kunnen niet functioneren zonder technologie.’
Over het lab
Het AI, Media & Democracy Lab is een samenwerking tussen de onderzoeksteams Human(e) AI en ICDS (Information, Communication and the Data Society) van de UvA, de onderzoeksgroepen Human-Centered Data Analytics, Distributed and Interactive Systems en Intelligent and Autonomous Systems van CWI en de lectoraten Responsible IT, Network Cultures, Civic Interaction Design, Crossmedia en Visual Methodologies van de HvA.
