Geschiedenis CWI: 75 jaar baanbrekend onderzoek

In 2021 vierde het CWI zijn 75e verjaardag. Wat een geschiedenis hebben we om trots op te zijn!

De eerste Nederlandse computer (ARRA), een wereldwijd gebruikt algoritme voor routenavigatie (Dijkstra’s kortste pad-algoritme) en de ontwikkeling van een van de meest gebruikte programmeertalen ter wereld (Python) zijn drie hoogtepunten uit onze rijke geschiedenis.

De geschiedenis van het CWI begon in 1946, toen het instituut werd opgericht onder de naam Mathematisch Centrum. Het doel was om te helpen bij de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog.

In de statuten stond dat dit moest worden bereikt door ‘de systematische beoefening van de zuivere en toegepaste wiskunde in Nederland te bevorderen’. Het moest leiden tot ‘de verhooging van het welvaarts- en beschavingspeil in Nederland’. Daarnaast was het doel ‘de bijdrage van Nederland aan de internationale cultuur te vergrooten’.

Vanwege het steeds groter wordende maatschappelijke belang van informatica werd het instituut in september 1983 omgedoopt tot Centrum Wiskunde & Informatica (CWI).

Het CWI verbindt wiskunde met informatica, fundamenteel met toegepast onderzoek, wetenschap met industrie en koppelt ook het eigen wetenschappelijk onderzoek aan onderwijs en opleiding aan universiteiten.

CWI: 75 jaar baanbrekend onderzoek

Hier een kort overzicht van de rijke geschiedenis van het CWI:

  • 1946 - CWI werd opgericht als Mathematisch Centrum (MC) om bij te dragen aan de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog
  • 1952 - Ontwikkeling eerste Nederlandse computer: de Automatische Relais Rekenmachine Amsterdam (ARRA) en zijn opvolgers, en ging door met het produceren van computers via Elektrologica (1956), het eerste spin-off bedrijf van het instituut. Bekijk de Google film Remembering ARRA: A pioneer in Dutch computing.
  • Jaren '50 - In de jaren vijftig voerde het CWI berekeningen uit voor de Deltawerken, die bedoeld waren om de Nederlandse kustlijn te beschermen na de grote overstroming van 1953
  • CWI gebruikte een ARRA om berekeningen te maken voor het ontwerp van de vleugels van het succesvolle Fokker F-27 Friendship passagiersvliegtuig (1954)
  • 1959 - de latere Turing Award-winnaar Edsger Dijkstra ontwikkelt bij MC/CWI het kortstepad-algoritme, dat nu wordt gebruikt voor routenavigatie, verkeersmodellen en telecommunicatie
  • 1960 - Dijkstra en anderen maken de eerste compiler voor de programmeertaal ALGOL 60
  • 1968 - MC-directeur en informaticapionier Aad van Wijngaarden ontwikkelt met anderen de programmeertaal ALGOL 68
  • 1971 - CWI is mede-oprichter van SARA Computing and Networking Services (nu SURFsara) samen met de Vrije Universiteit en de Universiteit van Amsterdam (UvA)
  • 1982 - Lancering van het eerste UNIX-netwerk in Europa, de voorloper van het internet. Het centrum van dit netwerk lag bij het MC
  • 1983 - Mathematisch Centrum wordt omgedoopt tot Centrum voor Wiskunde en Informatica (CWI) vanwege het groeiende belang van informatica; de naam wordt in 2009 ingekort tot 'Centrum Wiskunde & Informatica'
  • 1986 - CWI registreert ‘.nl’ op 25 april 1986, als een van de eerste landendomeinen wereldwijd. Het .nl-topleveldomein werd geregistreerd door Piet Beertema. Op 1 mei 1986 volgt het eerste .nl-domein (internetdomein) in Nederland: cwi.nl
  • 1988 - Op 17 november sluit het CWI Nederland als eerste land in Europa aan op het open internet (zie video hierboven).
  • 1989 - CWI sticht ERCIM, het Europese onderzoeksconsortium voor informatica en wiskunde, samen met het Duitse GMD en het Franse Inria
  • 1989 - Guido van Rossum ontwerpt en ontwikkeld programmeertaal Python. Het is nu een van 's werelds populairste programmeertalen.
  • Jaren '90 - CWI werkt mee aan de ontwikkeling van webstandaarden CSS, HTML4, XHTML, XForms en SMIL, evenals RDF, RDFa en meer
  • 1993 - www.cwi.nl was in 1993 een van de eerste 500 websites wereldwijd; nu zijn er meer dan een miljard
  • 1999 - CWI coördineert het breken van de wereldwijd op het internet gebruikte veiligheidsstandaard RSA-512, zodat organisaties eerder de noodzaak zien om over te gaan op veiliger standaarden
  • 2004 - Lancering van open source databasesysteem MonetDB en in 2019 DuckDB, het eerste speciaal gebouwde in-process Online Analytical Processing (OLAP)-databasemanagementsysteem
  • 2007 - Spinozawinnaar Lex Schrijver en anderen maken een algoritme dat de dienstregeling van de Nederlandse Spoorwegen optimaliseert
  • 2008 - CWI breekt de op het internet gebruikte veiligheidsstandaard MD5: de zogeheten 'https-crunch'.
  • 2015 - CWI en UvA lanceren QuSoft, het nederlandse onderzoekscentrum voor quantumsoftware
  • 2017 - CWI breekt de veiligheidsstandaard SHA-1
  • 2017 - Opening van het FleX-ray Lab voor real-time 3D röntgenbeeldvorming
  • 2020 - Ontwikkeling kunstmatige intelligentie voor betere bestralingsplannen
  • 2022: CWI is betrokken bij de twee belangrijkste aankomende Post-Quantum Cryptografie-standaarden: het versleutelingsschema met openbare sleutel (CRYSTALS-KYBER) en de digitale handtekeningen (CRYSTALS-DILITHIUM).

Sinds 1990 heeft het CWI 28 spin-off companies opgericht. iedere vijf jaar reikt het CWI de Van Wijngaarden Awards en Dijkstra Fellowships uit aan buitengewone onderzoekers in de wiskunde en informatica.

In 2021 vierde het CWI zijn 75-jarig jubileum met eventementen, een film met Steven Pemberton en een jubileummagazine.

Een pdf file van het jubileummagazine is te downloaden in het Engels en Nederlands. Het kan ook bekeken worden op Issuu.com.